کد مطلب:47613 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:10

گنجینه پرسمان » قرآن

مراد از آية انّه هو التواب الرحيم را بيان نماييد.

قرآن مجيد، خداي متعال را در چند جا به اين صفت خوانده است كه او توبهپذير مهربان است.

توبه در اصل به معناي رجوع است. وقتي ميگوييم: بنده توبه كرده است; يعني از گناه بازگشت كرده نادم و پشيمان شده است. وقتي اين لفظ به خدا اطلاق ميشود; يعني رجوع خدا به بنده و بازگشت او به رحمت بدين معنا كه رحمتي كه به خاطر ارتكاب گناه، از بنده سلب كرده بود، بعد از بازگشت او به مسير اطاعت و بندگي، به او باز ميگردد; به همين خاطر در مورد خدا، توّاب (بسيار بازگشت كننده به رحمت) استعمال شده است.

توبة بنده، عمل نيكي است كه به قوه و توان و توفيق الهي، محتاج است و همة قوّهها از آن خدا است كه اسباب و توفيق توبه را براي بنده، مهيّا نموده زمينه را اوّل آماده ميكند، تا بنده توبه نمايد، و بعد از توبه، او را مشمول رحمت ميكند، كه اين توبهاي ديگر است; از اين رو يك توبة بنده، به دو توبه خدا محفوف است كه از رحمت او ناشي ميشود.

قرآن ميفرمايد: ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوَّا;(توبه،118) اين توبه اوّل است. در جاي ديگر ميفرمايد: فَأُوْلَغكَ أَتُوبُ عَلَيْهِم;(بقره،160) و اين توبه دوم است و بين اين دو توبة الهي، توبة بنده قرار دارد.

و تناسب آن با رحمت، نيز روشن شد كه توبة الهي، يعني رجوع ذات اقدسش، با رحمت به سوي بنده; به اين خاطر، خدا هم توّاب و هم رحيم است و بنده، فقط توبه ميكند و ديگر رحمت براي بنده، مطرح نيست.(الميزان، علامه طباطبائي، ج 4، ص 238، جامعه مدرسين / تفسير نمونه، آيت ا... مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 196، دارالكتب الاسلامية.)